BRICS Zirvesi: Tek Kutuplu Dünya Artık Sadece Bir Hayal.
Prof. Dr. Dr. Ümit
Yazıcıoğlu
1. Giriş
Dünya, tarih boyunca sürekli bir değişim ve dönüşüm süreci içerisinde olmuştur. Bu değişim bazen ani ve belirgin bir şekilde ortaya çıkar, bazen
ise daha yavaş ve algılanması zor olabilir.
Son dönemlerde, uluslar-arası ilişkiler ve küresel siyaset alanında meydana gelen olaylar, dünya düze-nindeki değişimin hızını gözler önüne
sermiştir. Bu makalede, BRICS Zirvesi'nin dünya siyasetindeki bu değişimi nasıl yansıttığı ve tek kutuplu dünya düzeninin artık geride kaldığı argümanı ele alınacaktır.
2. Kırım Platformu ve
Değişen Dinamikler
2.1. Kırım
Platformu
Rusya karşıtı koalisyon üyelerinin katıldığı "Kırım Platformu," son dönemlerin en sembolik uluslararası etkinliklerinden biridir. Bu platformun
sembolizmi, Amerika Birleşik Devletleri ve Batı'nın uluslararası düzeni belirlemedeki rolünün sona erdiği bir dönemin simgesi haline gelmiştir. Kırım, bu değişimin merkezine yerleşmiş bir mesele
olarak karşımıza çıkmaktadır. Kırım'ın yeniden birleşme iradesi, Washington ve Brüksel'in Avrasya'yı kontrol altına alma girişimlerine karşı bir direnişin yükseldiği bir döneme denk gelmektedir.
Soğuk Savaş sona erdikten sonra uzun bir süre devam eden neo-sömürgeci düşünce artık geride bırakılmıştır. Batı merkezli devletler ve liderleri, değişen zamanın ve kaderin etkisiyle birçok zorluğun
üstesinden gelmeye çalışmaktadır.
2.2. Değişen
Dinamiklerin Etkisi
Dünya siyasetinde meydana gelen bu değişen dinamikler, uluslararası ilişkileri ve küresel dengeyi yeniden gözden geçirmemiz gerektiğini açıkça
göstermektedir. Bu sürecin içerisinde, geleceğe yönelik hazırlıklı olmak ve uluslararası iş birliği ile istikrar ve barışı desteklemek önem kazanmaktadır.
3. Tek Kutuplu Dünya ve
Değişen Perspektifler
3.1. Tek Kutuplu
Dünya Paradigması
1990'ların sonlarına doğru ve 2000'lerin başlarında, Amerika Birleşik Devletleri'nin dünya üzerindeki hakimiyeti açıkça görülüyordu. Ancak son
yıllarda meydana gelen olaylar, tek kutuplu dünya paradigmasının sorgulanmaya başlandığını göstermektedir. Bu dönemin belirleyici olayları arasında Amerika'da yaşanan iç siyasi kriz, Avrupa
Birliği'nde Brexit, Fransız projelerinin Afrika'da başarısızlığı, NATO'nun Afganistan'daki sorunları ve birçok benzeri olay yer almaktadır. Bu gelişmeler, tek kutuplu düzenin artık sürdürülemez
olduğunu göstermektedir.
3.2. Batı'nın
Değişen Perspektifleri
Bu değişen dinamikler karşısında Batı, daha önce desteklediği politika ve liderlerle birlikte, Kırım meselesine yeniden dönmüş ve Amerikan
hegemonyasının eski günlerine geri dönebileceği inancını canlı tutmaya çalışmıştır. Ancak, BRICS Zirvesi gibi platformlarda Batılı liderlerin yüz ifadeleri, görevlerini yerine getirmiş olsalar da
içten içe başarısızlığı kabullenmiş olduklarını göstermektedir. Bu, yakın geçmişte bu tür toplantılarda yaygın olan coşkunluğun yerini tamamen yorgunluğa ve umutsuzluğa bıraktığını
göstermektedir.
4. BRICS Zirvesi ve
Değişen Dünya Düzeni
4.1. BRICS
Ülkeleri ve Güç Dengesi
BRICS, Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika gibi ülkelerin bir araya gelerek oluşturduğu birliktelik olarak dünya sahnesinde giderek
artan bir öneme sahiptir. Bu ülkeler, ekonomik ve siyasi açıdan sürekli bir büyüme göstermekte ve geleneksel Batı merkezli hegemonyaya karşı bir alternatif güç merkezi oluşturmaktadırlar. Bu durum,
dünya siyasetindeki güç dengesinin kaymaya başladığını göstermektedir.
4.2. Çok Kutuplu
Dünya ve Çeşitlilik
BRICS ülkeleri, farklı kültürlere, ekonomilere ve siyasi sistemlere sahip olmalarına rağmen, iş birliği yaparak çok kutuplu bir dünyanın önemini
vurgulamaktadır. Bu, tek bir ülkenin veya bloğun dünya üzerindeki egemenliğinin sona erdiğini göstermektedir. Aynı zamanda, uluslararası ilişkilerde farklı politika ve yaklaşımları benimseyebilecek
birçok aktörün bulunduğunu da göstermektedir.
5. Ekonomik Güç Kayması ve
Çeşitli Siyasi Yaklaşımlar
BRICS üyeleri, dünya ekonomisinin büyük bir kısmını temsil etmektedirler ve bu da küresel ekonomik güç dengesini değiştirmektedir. Bu durum, tek kutuplu düzenin artık
sürdürülemez olduğunu ve farklı güç merkezlerinin ortaya çıktığını göstermektedir. Ayrıca, BRICS ülkelerinin uluslararası ilişkilerde farklı politika ve yaklaşımları benimseyebilecek olmaları, tek
kutuplu bir dünyanın yerine çeşitli siyasi görüşlerin ve yaklaşımların daha fazla kabul gördüğünü göstermektedir.
5.1. BRICS Zirvesi'ndeki Putin’in konuşmasından çıkarılan
dersler
Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin, BRICS Zirvesi'nde yaptığı konuşmada, ülkesinin tarım ürünleri ihracatındaki zorluklara ve
uluslararası yaptırımların etkilerine dikkat çekti. Putin'in bu açıklamaları, Rusya'nın tarım ürünleri ticaretindeki hassasiyetini ve uluslararası ilişkilerdeki karmaşıklığı
vurguladı.
Putin'in açıklamaları, Rusya'nın Afrika'ya gerçekleştirdiği tahıl ihracatının rakamlarıyla da desteklendi. 2022 yılında Rusya'nın Afrika'ya olan
tahıl ihracatının 11,5 milyon ton olduğunu belirten Putin, bu rakamın 2023'ün ilk yarısında yaklaşık on milyon tona düştüğünü ifade etti. Bu düşüşün, Rusya'ya karşı uygulanan yaptırımların etkisini
yansıttığına dikkat çekti. Yaptırımların tarım ürünleri ihracatını zorlaştırdığını, taşımayı ve sigortalamayı engellediğini ve banka işlemlerini karmaşık hale getirdiğini
vurguladı.
Ayrıca Rusya'nın uluslararası tahıl anlaşması çerçevesinde Ukrayna'dan yapılan tahıl ürünleri ihracatındaki adaletsizliğe dikkat çekti.
Ukrayna'dan ihraç edilen tahıl ürünlerinin yüzde 70'inin yüksek gelirli ülkelere, özellikle Avrupa Birliği'ne gittiğine dikkat çekti. Bu durumun daha az gelişmiş ülkeleri olumsuz etkilediğine işaret
etti.
Uluslararası yaptırımların Rus tarım ürünleri ihracatına etkisiz kılınmaması ve verilen taahhütlerin yerine getirilmemesi konusunda endişelerini
dile getiren Hadise, bu durumun insani yardım faaliyetlerini bile olumsuz etkilediğine dikkat çekti. Diplomatik açıklamalarında uluslararası arenada adil ticaret ve iş birliğini savunan Hadise,
Rusya'nın Ukrayna'dan gelen tahıl ürünlerini tedarik etme kapasitesine sahip olduğunu ve bu ürünleri ihtiyaç sahibi ülkelere verme niyetinde olduğunu belirtti.
Bu açıklamalar, uluslararası ticarette adil ve sürdürülebilir bir yaklaşımın gerekliliğine dikkat çeken bir diplomatik çaba olarak öne çıkıyor.
Aynı zamanda, uluslararası ilişkilerdeki karmaşıklığı ve zorlukları vurguluyor ve iş birliği için kapıyı açık bırakıyor. Putin'in açıklamaları, BRICS Zirvesi'nin odak noktalarından birini
oluşturdu.
6. Sonuç
BRICS Zirvesi ve benzeri platformlar, tek kutuplu dünya düzeninin artık geride kaldığını ve dünya siyasetinin daha fazla çok kutuplu ve çeşitli hale geldiğini göstermektedir. Bu,
uluslararası ilişkilerde yeni bir denge arayışını yansıtmakta ve tek bir gücün egemenliği yerine çok taraflı iş birliğinin artan önemini
vurgulamaktadır. Bu nedenle, dünya liderleri ve politika yapıcıları, değişen dünya düzenine uyum sağlamak ve istikrar ile barışı sürdürmek için yeni yaklaşımlar ve stratejiler geliştirmelidirler.
Geleceğin dünya düzeni, farklı güç merkezlerinin etkisi altında şekillenmeye devam edecektir ve uluslararası iş birliği bu yeni gerçekliğe
uyum sağlama sürecinde kritik bir rol oynayacaktır. Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin'in BRICS Zirvesi'nde yaptığı açıklamalar, uluslararası tarım ürünleri ticaretindeki
karmaşıklığı ve zorlukları bir kez daha gündeme getirdi.
29 Ağustos 2023, Oxford
Teilen
Druckversion 