Shabolovka'nın avlularından Moskova notlarım

Shabolovka'nın avlularından Moskova notlarım

Prof. Dr. Dr. Ümit Yazıcıoğlu

Fazlasıyla merak edildiğini düşündüğüm Rusya'nın o başkenti Moskova’dan size bahsedeceğim. Rusya uzun zamandır görmeyi istediğim ülkelerden biriydi. Çoçukluk yıllarımda yaptığım seyaht planı doğrultusunda ilk olarak Moskova’yı 1984 yılında meşhur SSCB ‘ini ve günümüz Rusya’sını ziyaret etmiştim. Daha sonra yine  Moskova’ya konferanslarım nedeniyle Haziran 2017 ve Ağustos 2019 da yapmış olduğum ziyarette şehri bu kez daha detaylı gezme olanağımda olmuştu. Dolayışıyla bugün sizlere SSCB’deki ilk komün evlerinden biri, önde gelen mimarların deneysel konstrüktivizm mahallesi ve Shukhov kulesinin sakin sokaklarının ardındaki izlenimlerimi tüm hikayesiyle anlatmaya çalışacağım.

Shabolovka Caddesi, binalar ve mimari açıdan Moskova'nın en ilginç caddelerinden biridir. Bu alanda, avluların neredeyse yüz yıl sonra koruyabildiği anlaşılan özel, sessiz ve rahat bir atmosfer var. 20. yüzyılın başında, alan inşa edildiğinde, benzersiz mühendislik ve mimari çözümler yalnızca sanayileşme ve teknolojik gelişme tarafından değil, aynı zamanda büyüyen işçi sınıfının artan ihtiyaçları tarafından da belirlenmiş.

Geçen yüzyılın 30'larında başkentin merkezine çok yakın bir yerde bulunan Shabolovka yakınlarındaki bölge, haklı olarak büyüyen proletarya için yerleşim alanlarının inşası için en uygun bölge olarak kabul edilmiş. Geniş bir serbest arazi alanı ve nüfus için kalıcı iş sağlayabilecek sanayi işletmelerinin varlığı, bu alanı işçiler için rahat yaşam koşulları yaratmak için ideal bir yer haline getirmiş.

Bölgenin gelişmesi için itici güç, 1920-1922'de inşa edilen eşsiz bir yapı olan Shukhov Kulesi'nin inşasıydı. Bu kule büyük Rus mühendis Vladimir Shukhov tarafından palandı ve yapıldı.

Kule sadece bir mimari şaheser değil, aynı zamanda teknik bir harika olarak kabul ediliyor. Hiperboloit bölümlerin kullanımına dayalı benzersiz tasarımı, güçlü rüzgarlara ve ağır yüklere dayanmasını sağlar. Bu kulenin inşası kültürel bir olaydı - yeni zamanın, Rusya'nın ve başkentinin hızlı gelişme döneminin sembolü haline geldi.

Bu nedenle, 1920'lerde Shukhov Kulesi'nin yanındaki alanın hızla büyümeye başlaması, yeni işçi barınma ve inşaat kooperatifi ortaklıkları edinmesi şaşırtıcı değil.

Mimarlar, komünal evleri çalışan insanlar için en pratik konut türü olarak görüyorlardı - bunlar, birkaç kişinin, hatta çoğu zaman tüm ailenin ortak alan ve kaynaklarını kullanarak birlikte yaşadığı orijinal konut kompleksleridir. Bu konsept, 1920'lerde Shabolovka Caddesi bölgesindeki yeni konut kooperatiflerinde somutlaştırıldı.

O zamanlar Rusya yoluna yeni çıkıyordu ve yaşamı organize etmenin yeni, gelişmiş biçimleri için çabalıyordu. İlk ortak ev, 100'den fazla kişinin yaşadığı, kendi odası ("hücre" olarak adlandırılır) veya dairesi olan, ancak ortak bir yaşam sürdüren yemek odası, mutfak, çocuk odası, spor salonları, sinemalar ve duşlar bu alanda yaratıldı. Evlerde bunlar yaygındı.

Ortak evler fikri, zamanı için çok ilericiydi. Bu tür konutlar, insanların zamandan ve paradan tasarruf etmelerini sağladı ve aynı zamanda daha yakın ve dostça bir topluluk yarattı. Bu tür evlerin sakinleri ortak bir ekonomiye sahipti, hayatı ve boş zamanları birbirleriyle paylaştılar.

Bu pratik yapılandırmacılık ruhuyla, 1927-1929'da Lesteva Caddesi, 18'de D şeklinde bir ev inşa edildi - SSCB'deki ilk ortak ev olarak adlandırılan oydu (mimarlar G.Ya. Wolfenzon, S.Ya. Aizikovich, S. Leontovich ve A. V. Barulin). Evin sakinlerinin boş zamanlarını geçirebilecekleri kendi yemek odası, kütüphanesi ve kulübü vardı. Tüm odalar minimal bir mobilya seti ile döşenmiştir: bir yatak, bir masa ve sandalyeler. Aynı zamanda, yeni yerleşimciler, ikonlar da dahil olmak üzere bazı şeyleri yeni daireye ithal etmekten kaçınmak zorunda kaldılar. Ancak bu, sakinlerin kendilerini rahat ve rahat hissetmelerini engellemedi. Bugüne kadar bina yenilenmiş ve bakımlı görünüyor, çeşitli salonlara, mağazalara ve idari ofislere ev sahipliği yapıyor.

Aynı zamanda 1920-30'da inşa edildi. Yakındaki Khavsko-Shabolovsky toplu konut sitesi, ortak evleri içermemesine rağmen, insanların kolektivizm ruhunu fark etmelerine yardımcı olmak için de oluşturuldu. Yeni Mimarlar Derneği (proje yazarları N.N. Travin, I.L. Yozefovich, I.P. Kirkesali, mimarlar V.I. Bibikov, K. Noskov, H. o zamanın yeni tarzının ilkeleri - rasyonalizm.

Geleneksel mahallelerden farklı olarak, Khavsko-Shabolovsky konut sitesi, avluları ve yaya yolları olan 3-4 mikro mahalleden oluşuyor ve dört tarafı Lesteva, Khavskaya, Serpukhov Val ve Shabolovka caddeleri ile sınırlanıyor. Bu sitenin evleri içe bakacak şekilde tasarlanmış olup, çocuk oyun alanları ve yeşil bahçeler yer almaktadır. Böylece evler dış sokaklara göre 45 derecelik bir açıyla yerleştirilmiş ve üçgenler oluşturmuştur. Çalışan bir kişi için gerekli tüm olanaklara ek olarak, bu yerleşim bölgesinin merkez binasında bir hamam, bir kütüphane, bir çocuk odası ve hatta bir kayıt ofisi vardı. Bugün Avant-Garde Müzesi aynı binada faaliyet göstermektedir. Bu yerleşim bölgesinde, yerdeki doğal konumlarıyla haritaya bakarsanız bir desen oluşturan toplam 15 ev inşa edildi.

Şimdi, Haziran ayında, bu bahçeler yeşilliklere ve eski kavakların tüylerine gömülür. Planlandığı gibi, evler arasında merkezde oyun alanları hala donatılıyor, zemin ve bodrum katlarda spor kulüpleri, güzellik salonları ve dükkanlar yer alıyor.

Shabolovka bölgesindeki ortak evler ve işçiler için deneysel konut inşaatı fikri, ülkenin kolektivizme ve eşitliğe ulaşmanın yollarını bulmaya çalıştığı bir dönemin bir tür sembolüydü. Bu proje, Sovyet mimarisinin gelişiminde önemli bir adımdı ve sadece binaları yapanların becerilerini değil, aynı zamanda erken Sovyet toplumunun bütün bir kültür ve yaşam döneminin bir yansımasıydı. Ancak (insanların hala yaşadığı) neredeyse yüz yıllık mimari anıtları görmek için, yalnızca Shabolovka'nın çevresi olmadan yapamazsınız - sonuçta, en ilginç olanı her zaman içeride bulunur.

1 Mayıs 1984, 10 Haziran 2017 ve 19 Ağustos 2019 Moskova