Bölgesel geniş alan ve  alt bölge yönetimi

Bölgesel geniş alan ve  alt bölge yönetimi

Prof. Dr. Dr. Ümit Yazıcıoğlu

Kent yönetiminde uzun süredir devam eden tartışmalardan biri, kentin geniş bir alanda mı yoksa birden fazla alt bölgede mi işletileceğidir. Bölgeciler grubu, yönetimin büyük ilçelerde yürütülmesinin arzu edilir olduğu görüşündeyken, küçük il çeçiler, yerel özerkliğin özü için onu küçük ilçelere bölmenin ve çalıştırmanın uygun olduğunu savunuyorlar.

Bölgesel yönetim, mekânsal olarak şehirlerin ve ilçelerin idari yargı yetkisini aşar ve içerik olarak, karşılıklı olarak etkileyen faaliyetlere ilişkin roller, çok sayıda yerel yönetim arasında paylaşılır ve yönetim, iş birliği yoluyla yürütülür. Bir üs olarak büyük bir şehir ile çevresi arasında bir kamu hizmeti planı oluşturmak ve iş yapmak için işlev ve rollerin koordinasyonu ve iş birliğine yönelik bir dizi süreci içerir

İlk olarak, bölge teorisyenleri, ölçek ekonomileri ve yığılma etkisine dayalı olarak bir şehrin rekabet gücünü artırmak için bir şehrin bölgesel bir birimde işletilmesinin arzu edilir olduğunu savunuyorlar. Kamu hizmetlerinin örtüşmesi ve ölçek ekonomilerinin azalması gibi verimsizliklerin neden olduğu kentsel sorunlarla baş edebilmek için şehirlerin geniş bir alanda işletilmesi gerekmektedir. Ölçek ekonomilerini güvence altına almak açısından, atık arıtma tesisleri gibi kamu tesislerini geniş bir alanda çalıştırırken maliyetleri düşürmek ve personel sayısını azaltmak avantajlıdır.

Ulaşım, bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişmesiyle yaşam alanlarının çeşitliliğinin arttığı, kentler arası rekabetin yoğunlaştığı modern toplumda, metropoliten yönetim, bölgesel bir birimde kentsel gelişme yoluyla kentlerin rekabet gücünü artırmaya çalışmaktadır. Ayrıca bölgeselleşme yoluyla idari sistemdeki değişiklik ve yeniliklerle şehirlerin rekabet gücünü güçlendirmek amaçlamaktadır, amaçlanmalıdır. Öte yandan bölgesel yönetim, bölgesel farklılıkların giderilmesi ve dengeli büyümenin sağlanması açısından da avantajlıdır. Büyükşehir yönetiminin bir diğer avantajı da bir şehirde meydana gelen dışsallıklar ve sosyal maliyetler için ilgili şehirlerin sorumluluk ve dağıtımını diğer şehirlere devretmemesidir.

Öte yandan küçük mahalle teorisyenleri, kentlilerin yaşam tarzları çeşitlendikçe, kentlerin geniş birimler yerine küçük birimlere ayrılarak çeşitli şekillerde işletilmesi gerektiği görüşündedirler. İdare ne kadar küçük olursa, kamu hizmetlerinin seçimi o kadar geniş ve bireysel sakinlerin ikamet ve işyerini bireysel tercihlerine göre seçmelerine izin vererek, faydası o kadar büyük olur. Başka bir deyişle, küçük ölçekli bir şehir yönetimini yönetmenin, sakinlerin kamu hizmetlerini seçme fırsatlarını artırarak faydayı en üst düzeye çıkardığına inanılmaktadır.

Yerel özerklik ne kadar küçük olursa, sakinlerin farklı ihtiyaçlarını o kadar olumlu bir şekilde yansıtabilir ve hükümet ile sakinler arasındaki iletişim için o kadar avantajlı olabilir. Yerel yönetim ne kadar küçük olursa, yerel yönetimler arasında o kadar fazla rekabet oluşturulabileceği ve yönetimin etkinliğinin artırılabileceği görüşü doğru olandır. Bu bağlamda büyük ölçekli şehir işletmeciliğinin daha çok kamu hizmetleri piyasasını azalttığına ve hükümet tekeline neden olarak kamu sektörünün verimsizliğini artırdığına dikkat çekik isterim. Ayrıca, kentsel özerklik küçük ölçekte bağımsız olarak işletildiğinde, kent sakinlerinin tercih ve görüşlerini yansıtan bir kent yönetimi mümkün olabilmekte ve taban demokrasisi gerçekleştirilebilmektedir.

Kore'de büyükşehir yönetimi için teşvik edilen kentsel-kırsal entegrasyon ve şehir-ilçe entegrasyonu hakkında çeşitli değerlendirmeler yapılmıştır. Geniş bir alanda faaliyet göstererek kendi kendini yöneten hükümetlerin sayısı azaldığında kamu sektörünün verimliliğinin arttığına dair bir araştırma raporu var. Öte yandan, il-ilçe entegrasyonu nedeniyle idari maliyetlerin arttığını ve çalışma zorluğunun arttığını gösteren araştırma sonuçları da bulunmaktadır. Nihayetinde, büyük ölçekli hükümetler ve küçük ölçekli hükümetler kendi rollerini ve işlevlerini yerine getirdikleri ve uygun rekabet ve etkileşime girdiklerinde, rollerinin kamu denge noktası ve etkinliği maksimize edilebilir.

Sonuç olarak, bölgesel yönetimin mi yoksa alt bölge yönetiminin mi daha iyi olduğu konusunda net bir cevap yoktur. Yerel yönetimlerin bölgeselleştirilmesi ve minyatürleştirilmesi ile bölgesel yönetim ile alt bölge yönetimi arasında izlenen hedeflerde temel bir fark vardır. Bunun nedeni, değerin ve amacın bölgenin özelliklerine, kamu hizmetlerinin ve politikalarının türlerine ve topluluk aktivasyonunun derecesine göre değişmesidir. Yaşam tarzları daha çok katmanlı hale geldikçe, geniş alan yönetimi ve çeşitli alt bölge yönetimlerinin tamamlayıcı bir işleyişine sahip olmak istenecektir. Yerel ekonomiden yararlanarak rekabet edebilirliği sağlamanın gerekli olduğu durumlarda, bölgesel yönetim ve entegre kalkınma projelerini aktif olarak teşvik etmek gerekir. Öte yandan bölgenin kimliğini ve tarihselliğini güçlendirmesi gereken şehirlerin küçük bir hükümet tarafından yönetilmesi daha uygun olacaktır. İlleri canlandıracak bir kazan-kazan stratejisi için, her bölgenin koşullarına göre uyarlanmış farklı politika ve programlar uygulamak için bölgesel yaklaşımı alt bölge yönetimiyle birleştirmek önemlidir.

12 Ağustos 2022, Lüksemburg