Ukrayna'da Savaş barışla sonuçlanmalı

Ukrayna'da Savaş barışla sonuçlanmalı

Prof. Dr. Dr. Ümit Yazıcıoğlu

Tarih hakkında feci bir düşünme biçimi değil, gerçekçi bir düşünme biçimidir. Bu nedenle, AB, ABD kısaca batı ülkelerinde "ateşkes", "barış çağrısı" ve "barış" kelimelerinin Ukrayna savaşıyla bağlantılı olarak kullanıldığında itibarsız görülmesi ölümcül ve son derece aptalca. Diplomatik bir taarruzu teşvik etmek neredeyse bir suçun suç ortağı olarak görüldüğünde ölümcüldür. Diplomasiyi teşvik etmek Putin'in tarafını tutmak değil, sağduyunun tarafını tutmaktır.

Ukrayna cumhurbaşkanı Putin ile herhangi bir müzakereyi reddederse, bunu anlamak gerekir, ancak bunun için onu alkışlamamak gerekmez. Müzakere etmeyi reddetmek, Zelensky'nin psikolojik savaşının bir parçası, kendini cesurca ortaya koyma otoritesinin ve umutsuzluğun cesaretinin bir parçası. Zelensky asla yalvarmadı, ancak talep etti: büyük silah sevkiyatları için, NATO'nun müdahale etmesi için, AB ve NATO'ya kabul için; yalvarmadı, talep etti ve neredeyse kutsal bir gururla talep etmeye devam ediyor. Bunu yapmak zorunda çünkü Putin'in saldırısını püskürtmek için ne gerekiyorsa yapmak zorunda. Ve bu talepler, Federal Almanya Cumhuriyeti de dahil olmak üzere Batı'nın, orada başlangıçta amaçlanandan çok daha fazlasını verdiği ve yaptırımlar uyguladığı anlamına geliyor.

Kış, savaşan tarafları müzakere etmeye mi zorluyor. Ukrayna ve Rusya Barış arayışında olmalılar. Müzakere yolları, müzakere eden ortaklar olarak karşılıklı tanınmayı gerektirir. Buna ek olarak, müzakere edilen çözümün her iki taraf için de faydaları, şiddetli çatışmanın devamından daha büyük olmalıdır.

Kışla birlikte, Ukrayna ile Rusya arasındaki silahlı çatışmayı kontrol altına alma, hatta çözme zamanı geldi mi? ABD Genelkurmay Başkanı Mark Milley, Kiev'in askeri başarılarını pekiştirmesini ve müzakereler için uygun anı yakalamasını tavsiye etti. CIA başkanı Nicolas Burns, yalnızca nükleer silah kullanma riskinin azaltılmasıyla ilgili olmayan gizli bir görüşme için Rus mevkidaşı Sergey Naryshkin ile Türkiye'de bir araya geldi. Savaşan her iki taraf da aynı anda malzeme ve personelle silahlandığı için, bu tür sinyallerin ne anlama geldiği ve bir uzlaşmaya varmanın ne anlama geldiği merak ediliyor.

Tüm ihtiyatla, diplomatik seçeneklerin araştırıldığına dair en azından bazı göstergeler var, çünkü ateşkes için iyi nedenler var. Her iki taraftan 107.000'den fazla kişinin öldüğü ve yaralandığı muharebe operasyonları, tırmanış riskiyle birlikte sona eriyor. Diplomatik hareket mantığı, askeri mantığa kıyasla güçlenecek ve daha sonra müzakere edilen bir barış için şans sunacaktı. Savaşın neden olduğu ekonomik çalkantı ve küresel tedarik krizi etkisiz hale getirilecekti. Uluslararası ilgi, ana zorluk olarak iklim değişikliğine tekrar daha fazla odaklanabilir.

Minimum kurallar

Ateşkes karşıtları, bunun Moskova'nın saldırganlığını ödüllendireceğini savunuyorlar. Rusya, bir sonraki saldırılara hazırlanmak için bir sakinlik dönemi kullanabilir. Ayrıca, Kiev'in, Batı'dan uzun vadeli askeri destek gerektiren, kaybedilen bölgeleri geri alma iradesini ve yeteneğini de hafife alıyorlar. Buna göre savaş, Ukrayna'nın zaferi elde edilene kadar sürdürülmeli, ki bununla kimileri statükoyu, kimileri de Kırım'ın geri alınmasını kastediyor. Ukrayna'da bir zafer barışının savunucuları, Ukrayna ile Rusya arasında bir uzlaşmanın siyasi olarak mümkün ve ahlaki olarak gerekli olduğunu reddediyor. Ukrayna'nın halihazırda muazzam insani ve maddi fedakarlıklar yapmak zorunda olduğunu, enerji altyapısının hızla çökmekte olduğunu ve hızla yükselen enflasyon, hızlanan durgunluk ve bunun sonucunda ortaya çıkan sosyal kriz karşısında çatışmalara Batı'nın destek sağlama isteğinin sınırlı olduğunu kabul edemiyorlar.

Amerika'nın Ukrayna hakkında hiçbir karara varmama yaklaşımı doğru olabilir, ancak bu, Moskova ile yoğun bir uzlaşma arayışını engellememeli. Bu, iki tarafın karşılıklı yarar sağlayan bir konuda anlaştıkları siyasi bir anlaşma ile karıştırılmamalıdır. Uzlaşma, bir çatışmanın çözüm aracıdır ve bu nedenle, her şeyden önce, savaş gibi, harekete geçmek için yüksek baskı olduğunda devreye girebilir. Anlaşmazlıkları sona erdirmez, ancak çatışan tarafların şiddetten vazgeçerek ve asgari davranış kuralları üzerinde anlaşarak onları sorunların diplomasiyle çözümü fikrine geri dönüştürür. Bunun için kendilerini müzakere ortağı olarak tanımaları ve karşı tarafın iddialarını bir ölçüde kabul etmeleri gerekir. Prensip olarak bu, 29 Mart 2022 tarihli ateşkese ilişkin İstanbul tebliğinin de gösterdiği gibi mümkündür.

Bir uzlaşma asla optimal bir çözüme yol açmaz, ancak yalnızca ikinci en iyi düzenlemeye yol açar. Bununla birlikte, koşullar bir alternatife izin vermiyorsa mantıklıdır. Uzlaşmalar her zaman acı vericidir çünkü değer, bölge veya normlardan vazgeçmeyi gerektirirler. Bu nedenle, çatışmanın tarafları için böyle bir çözümün faydaları, şiddetli çatışmanın devam etmesinden daha fazla olmalıdır. Bunun dışında temel iddialarından ve ilkelerinden vazgeçmek zorunda değiller, iş olsun diye görmezden geliyorlar. Doğu Almanya ile Federal Almanya Cumhuriyeti arasındaki ilişkinin tarihi, siyasi gerçeklerin uluslararası hukuk kapsamındaki iddialardan feragat edilmeksizin uzun yıllar boyunca kabul edilebileceğini göstermiştir. Donmak, barışçıl değişimden vazgeçmek anlamına gelmez.

Ancak, Ukrayna konusundaki ihtilafta çürümüş tavizler verilmemeli. Taraflardan biri gönüllü olarak rıza göstermediğinde, kandırıldığında veya taraflardan biri için sonuçlar kötü olduğunda böyle olur. Çürük tavizler kararsızdır ve genellikle bir sonraki savaştan önceki bir duraklamadır. İyi uzlaşmalar bu koşullar altında adildir ve daha büyük bir kötülüğü önledikleri için ahlaki açıdan kabul edilebilirdir. Bu nedenle daha istikrarlıdırlar ve bir barış sürecinin başlatılmasına izin verirler. Müzakereler için ilk umutlara rağmen, Ukrayna savaşındakinden hala çok uzaktayız. İnsanların çektiği acılar ve savaşın yüksek maliyetleri, savaşa dahil olan tüm tarafları yani herkesin iyi bir uzlaşma arayışını hızlandırması için yeterli sebep olmalıdır.

Barışmak konuşmakla başlar. Batı'da Putin'e karşı bir öfke var ama buna rağmen ve tam da bu nedenle soğukkanlılığı korumak önemli. Savaş tırmanmaya devam ederse, nükleer silahların kullanımı gerçekleşirse, o zaman son şeyler ilkinden daha kötü olur. Ukrayna savaşı ne bir bilgisayar oyunu ne de gişe rekorları kıran bir film; nükleer tehlike somuttur. Leopard tankları tarafından değil, müzakere yoluyla önlenebilir. Barışın yapılması gerektiği insani bir deneyimdir.

Barış taraftarları nerede? Sorunun çözümü barışmakla, konuşmakla başlar ve ilk etapta konuşma anlamsız görülmemelidir. Savaşı ağzına kadar beslemek daha mantıklı mı? Bakan Lauterbach'ın kafası karışmış onun o Twitter notu ve Ukrayna'nın eski Berlin büyükelçisi Melnyk'in açıklamalarının yaptığı gibi, ‘’diplomasinin saçmalık olduğunu’’ ilan ederek dramatik durum etkisiz hale getirilemez. Lauterbach şunları yazdı: "Putin'in şimdi ne getirmesi gerekiyor? Biz Putin'le savaştayız, onun psikoterapistleriyle değil. Ukrayna'nın kurtuluşu şeklindeki zafer tutarlı bir şekilde sürdürülmeli. Putin'in ruhunun başa çıkıp çıkamayacağı önemli değil.  " Lauterbach'ın aptal cıvıltısına gelince. Lauterbach sadece "Putin ile savaştayız" cümlesini geri aldı, başka bir şey değil. Merhum parti meslektaşı Egon Bahr'ın Lauterbach'a isyan eylemini okuyabilmesi dileğiyle. Lauterbach bir bakanlığın başı olarak biliniyor ama bir bar sahibi gibi konuşuyor. Görev yemininde, tıklamaların ve televizyon görünümlerinin sayısını değil, insanların refahını artırma sözü verdi. Müzakereleri ve ateşkesi savunan kimse pasifist değildir. O zaman gerçekçisin.

5 Aralık 2022, Lüksemburg