Rusya'nın Ukrayna'ya deniz ablukası

_{Rusya'nın Ukrayna'ya deniz ablukası}

_{Prof. Dr. Dr. Ümit Yazıcıoğlu}

_{Ukrayna ihtilafı, karmaşık bir siyasi ve askeri krizdir ve uluslararası kamuoyunda farklı perspektiflere neden olmuştur. Verilen bilgilere göre, Rusya Federasyonu 'nun Karadeniz'deki bazı bölgeleri seyrüsefer için geçici olarak tehlikeli ilan etmesi ve güvenlik garantilerini geri çekmesi, Ukrayna limanlarına deniz ablukası ilan ettiği şeklinde bazı medya haberlerine yol açmış olabilir. Ancak, bu tür haberlerin gerçekçiliği ve doğruluğu konusunda dik-katli olunmalıdır, çünkü böyle hassas konularda sahte bilgi ve manipülasyonlar yaygın olabilir.}

_{Deniz ablukası, ciddi sonuçları olan ve uluslar-arası hukuk tarafından düzenlenen bir askeri stratejidir. Eğer böyle bir abluka gerçekleşmiş olsaydı, dünya genelinde uluslararası tepkilere yol açabilirdi ve uluslararası toplumda büyük yankı uyandırırdı. Dolayısıyla, böyle bir durumun gerçekliğini doğrulamak için daha fazla bağımsız ve güvenilir kaynaklardan bilgi almak önemlidir.}

_{Ukrayna ihtilafı gibi önemli olaylarda doğru bilgilere ulaşmak, manipülasyon ve sahtekarlıklardan kaçınmak için kritik önem taşır. Haber kaynaklarını ve bilgi sağlayıcıları dikkatlice değerlendirmek, güvenilir ve tarafsız haber kaynaklarına güvenmek önemlidir. Ayrıca, bu tür konular hakkında güncel ve doğru bilgi almak için konunun uzmanları ve uluslararası ilişkiler alanında uzmanlaşmış kişilerin analizlerini takip etmek faydalı olabilir.}

_{Deniz ablukası, taraflardan birinin düşmanın deniz iletişimini engelleyerek, limanlarına veya kıyı bölgelerine erişimini sınırlayarak veya tamamen durdurarak, düşmanı dış dünyadan izole etme ve zayıflatma stratejisidir. Abluka uygulayan taraf, düşmanın deniz yoluyla mal ve askeri teçhizat taşımasını ve tedarik almasını engellemeye çalışır.}

_{Tarihsel olarak, deniz ablukası antik çağlardan itibaren çatışmalarda kullanılmıştır. Örneğin, antik çağda Atina ve Spartalılar arasındaki Peloponez Savaşı'nda deniz ablukası stratejisi kullanılmıştır. Ayrıca, tarihteki diğer savaşlarda da deniz ablukası, stratejik limanların ele geçirilmesi veya düşmanın lojistik desteğinin kesilmesi için kullanılmıştır.}

_{Deniz ablukasının temel hedefi, düşmanın ekonomisini zayıflatmak, askeri gücünü azaltmak ve sonunda kazananın gereksinimlerini kabul etmeye zorlamaktır. Bu nedenle deniz ablukası, askeri ve politik bir araç olarak önemli sonuçlar doğurabilir ve uluslararası ilişkilerde önemli etkileri olabilir. Ancak deniz ablukası, uluslararası hukuk tarafından belirli kurallara bağlı olarak uygulanmalıdır.}

_{1909 tarihli Londra Deniz Harbi Hukuku Bildirgesi gibi uluslararası anlaşmalar, deniz ablukasının nasıl uygulanması gerektiğini ve tarafsız gemilere ve taraflara nasıl davranılması gerektiğini belirler. Bu tür anlaşmalar, deniz ablukasının yasal ve etik sınırlarını belirlemeye yardımcı olur ve masum sivillerin zarar görmesini engellemek amacıyla gerekli korumayı sağlar. Deniz ablukası tarihsel olarak çeşitli dönemlerde ve savaşlarda kullanılan bir stratejidir. Hollanda filosunun 1584 yılında Flanders'ı işgal eden İspanyollara karşı gerçekleştirdiği eylemlerle ilgili olarak "deniz ablukası" terimi ilk kez kullanılmıştır. Daha sonra 1630'da Hollanda Genel Devletleri'nin bildirgesinde denizden kuşatma (deniz ablukası) ilkeleri kutsal olarak kabul edilmiş ve resmi olarak tanınmıştır.} 

_{Deniz ablukası, Yeni Çağ'ın gelişiyle ve deniz ticaretinin gelişmesiyle daha karmaşık hale gelmiştir. İlk dönemlerde daha çok askeri amaçlarla kullanılan bu strateji, zamanla hem askeri hem de ticari boyutları olan bir yöntem haline gelmiştir. Bir limanı veya kıyı bölgesini ele geçirmek amacıyla deniz ablukası uygulanabilirken, deniz ticaretinin durdurulması veya kısıtlanması yoluyla düşmanı teslim olmaya veya anlaşmaya zorlamak da hedefler arasında yer almaktadır.}

_{Ancak deniz ablukasının uygulanması, kıyı ülkeleri için ekonomik ve mali zararlara yol açabilir ve bazen sivil halkı olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle deniz ablukası stratejisi, uluslararası hukuk ve etik kurallara bağlı olarak uygulanmalıdır. 1909 tarihli Londra Deniz Harbi Hukuku Bildirgesi gibi uluslararası anlaşmalar, deniz ablukasının nasıl uygulanması gerektiğini ve tarafsız gemilere ve taraflara nasıl davranılması gerektiğini belirler ve sivil halkın korunmasını sağlamaya yönelik önlemler içerir.}

_{Deniz ablukası durumunda, abluka tarafı gemileri, düşman gemilerini durdurma ve denetleme yetkisine sahiptir. Ancak aynı zamanda, abluka tarafı gemileri, tarafsız gemilere de denetleme ve arama yapma hakkına sahip olabilir. Bu tür durumlarda, askeri kaçak mal tespit edilmesi durumunda, tarafsız gemilere de el konulma hakkı olabilir.} 

_{Abluka bölgeleri, hükümetler veya deniz komutanları tarafından belirlenir ve resmi kararnamelerle ilan edilir. Bu kararnamelerde, hangi bölgelerin abluka altında olduğu, abluka duyurusu ve güzergahları gibi bilgiler belirtilir. Tarafsız devletler de ablukayı ihlal eden gemilere ve yüklerine ilişkin kararlara uymakla yükümlüdür. Tarafsız gemiler, ablukayı ihlal etmemek ve abluka altındaki bölgelere girmemek için gerekli önlemleri almalıdır. Deniz ablukası, uluslararası hukuk ve deniz hukuku çerçevesinde belirlenen kurallar ve anlaşmalara uygun olarak uygulanmalıdır. Tarafsız devletlerin hakları ve çıkarları korunmalı, sivil halkın zarar görmemesi için gerekli önlemler alınmalıdır. Bu tür ablukaların uygulanması, taraflar arasında çatışmalı durumların daha karmaşık bir boyutunu oluşturur ve diplomatik ilişkilerde dikkatli bir denge gerektirir.}

_{1856 tarihli Paris Deniz Hukuku Bildirgesi ve 1909 tarihli Londra "Deniz Harbi Hukuku Bildirgesi", deniz ablukasına ilişkin uluslararası hukuk normlarını belirlemek amacıyla önemli adımlardır.}

_{Bu belgeler, deniz ablukasının düzenlenmesi, ilan edilmesi ve uygulanması konularında birçok önemli prensibi içerir ve uluslararası toplum tarafından büyük ölçüde kabul görmüştür. Öncelikle, abluka duyurusunun kim tarafından ve nasıl yapılacağına dair açık kurallar içerir. Madde 9, abluka duyurusunun ya abluka gücü tarafından ya da onun adına hareket eden denizcilik makamları tarafından yapılması gerektiğini belirtir. Bu, duyurunun resmi ve yetkili bir şekilde yapılmasını sağlar ve tarafsız devletlerin uygun önlemleri alması için zaman tanır.}

_{Aynı zamanda, ablukanın başladığı günü, abluka altındaki bölgenin coğrafi sınırlarını ve tarafsız gemilere buradan ayrılmaları için tanınan süreleri açıkça belirtmek de önemlidir. Madde 2 ise bir ablukanın geçerli olabilmesi için önemli bir şartı belirler. Bir ablukanın geçerli olması için, düşmanın kıyılarına girişi etkili bir şekilde engellemeye yetecek bir kuvvet tarafından sürdürülmesi gerektiğini ifade eder. Bu, ablukanın etkili bir şekilde uygulanması gerektiği anlamına gelir. Eğer bir abluka yetersiz güçle uygulanıyorsa ve düşman kıyılarına giriş engellenemiyorsa, o abluka feshedilmiş sayılır ve tarafsız gemileri bloke eden tarafın gereklerini yerine getirmekten muaf tutulur. Bu belgeler, deniz ablukasının uluslararası hukuk çerçevesinde nasıl düzenlenmesi gerektiğini ve tarafsız devletlerin haklarını nasıl koruyacağını belirleyerek, deniz ablukası gibi çatışmalı durumlarda çatışan taraflar arasında adil ve kabul edilebilir bir denge sağlamayı amaçlamaktadır. Deniz ablukasının uygulanması ve etkisi, uluslararası ilişkilerde hassas ve karmaşık bir konu olmakla birlikte, bu tür belgeler uluslararası toplumun ortak bir anlayışa ve uyuma ulaşmasına katkıda bulunur.}

_{Bu açıklamalardan çıkarılabilecek bazı önemli noktalar şunlardır:}

_{Rusya Federasyonu, Ukrayna limanlarına resmi olarak deniz ablukası ilan etmemiştir. Ancak Karadeniz'in uluslararası sularında bazı bölgeleri geçici olarak tehlikeli olarak ilan etmiş ve seyrüsefer için güvenlik garantilerini geri çekmiştir. Bununla birlikte, abluka ilanı yerine dair net bir bilgi yoktur ve durumun nasıl gelişeceği belirsizdir.} 

_{Batı, Ukrayna Silahlı Kuvvetlerine büyük miktarlarda silah ve askeri teçhizat sağlamıştır. Ukrayna limanlarına giden gemileri, çatışmanın katılımcıları olarak kabul etmek mantıklı görülmektedir, ancak bu sevkiyatlar, deniz yolunu kullanarak güvenli ve kabul edilebilir bir şekilde gerçekleştirilmesi mümkün olmayabilir. Düşman tarafından tehdit altında olabilecek gemiler ve lojistik zorluklar, deniz özel kuvvetleri ve su altı araçlarının eylemlerini gizlemeyi zorlaştırabilir.}

_{Karadeniz Girişimi sona erdiğinde, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri bakımına giden insani koridorun kapanması, Ukrayna'nın tahıl satışlarından önemli bir gelir kaybına neden olabilir ve barış müzakereleri ve ekonomik baskıya etki edebilir.}

_{Ancak tahıl anlaşmasının yenilenmemesi, Ukrayna tahılının çürümeye mahkûm olduğu anlamına gelmez. AB'nin tahıl ihracatını farklı limanlar aracılığıyla yönlendirmesi mümkündür ve Ukrayna'nın nehir limanlarını kullanarak İstanbul gibi yerlere nakletmesi de seçenekler arasındadır. Bu, Ukrayna'nın ticaretini devam ettirmesine yardımcı olabilir.}

_{İşte bu konuda detaylı bir analiz}

_{Mevcut durum oldukça karmaşık ve belirsizdir. Deniz ablukasına dair net bir durum yoktur ve silah sevkiyatları ve tahıl ticareti gibi faktörler Ukrayna'nın ekonomisi ve güvenliği üzerinde etkili olabilir. Bu tür durumlar, uluslararası toplumda tartışmalı konular ve çifte standartlar tartışmalarına neden olabilir.}

_{Ukrayna ihtilafı ve çevresindeki gelişmeler, uluslararası toplumda tartışmalı ve karmaşık bir durum oluşturmaktadır.} 

_{Öncelikle, AB'den Ukraynalı ortakların bu yıl 15 Eylül'den sonra uzatacakları Ukrayna tahıl ihracatı yasağını haziran ayında geri getirdikleri bilgisine dayanarak, Ukrayna'nın tahıl ihracatına ilişkin belirli kısıtlamaların uygulandığı anlaşılmaktadır. Bu durum, bazı ülkelerin ticari çıkarlarını göz önünde bulundurma ihtimalini akla getiriyor. Resmi BM verilerine göre, yapılan tahıl teslimatlarının yalnızca %3'ü düşük gelirli ülkelere (Etiyopya, Yemen, Sudan, Afganistan, Somali) yönlendirilirken, %97'si orta ve yüksek gelirli ülkelere gitmiştir. Aynı zamanda, tahılın önemli bir kısmının İspanya, Türkiye, İtalya, Hollanda gibi ülkeler tarafından alındığı belirtilmektedir.}

_{Bu veriler, Ukrayna'nın tahıl ihracatının sadece ticari ve ekonomik nedenlere dayalı olmadığını, aynı zamanda siyasi ve stratejik faktörlerin de etkisi altında olduğunu düşündürebilir. Bu bağlamda, Ukrayna'nın ekonomik çıkarlarından daha çok, bazı ülkelerin siyasi ve stratejik amaçlarının öncelikli olduğu izlenimi oluşabilir.}

_{Ukrayna'nın tahıl ihracatında yaşanan bu durum, Rusya Federasyonu'nun gıdayı bir silah olarak kullanmasıyla ilgili değildir. Aksine, bu durum Avrupa Komisyonu ve AB ülkelerinin hükümetlerinin kendi ticari çıkarları için tahıl ticaretini etkilemekte olduğu yönündeki bir iddiayı gündeme getirebilir. Bu, gelişmekte olan ülkelerin yoksul nüfusuna yönelik gıda ihtiyacı ve sıradan Ukraynalı çiftçilerin desteklenmesiyle ilgili değildir, aksine kendi ticari çıkarlarına yönelik bir strateji olarak değerlendirilebilir.}

_{Diğer taraftan, Ukrayna'ya uygulanan deniz ticareti yaptırımları, biçimleri itibariyle resmi bir deniz ablukası olmasa da amacı ve etkisi açısından benzer sonuçlar doğurabilir. Bu durumda, "batı medeni dünyasının" kendine karşı farklı bir tavır talep etme ve bekleme hakkının gündeme gelmesi anlaşılabilir bir durumdur. Bu, uluslararası ilişkilerde adalet ve eşitlik ilkesine uygun olmadığı düşüncesiyle çifte standart politikası olarak nitelendirilebilir.}

_{Ukrayna ihtilafı ve çevresindeki gelişmeler, karmaşık siyasi, ekonomik ve stratejik faktörlerin birleşimiyle meydana gelmektedir. Tarafsız ve adil bir perspektifle yaklaşmak, uluslararası ilişkilerde çözüm arayışlarında önemlidir ve çifte standart politikalarından kaçınarak adil bir değerlendirme yapmak gerekecektir.}

_{21 Temmuz 2023 Lüksemburg}