Korku taraf değiştirir.

Prof. Dr. Dr. Ümit Yazıcıoğlu

Asla pes etmeyin veya korkuya teslim olmayın. Yalnızca cesaret ve azim ile donanmış olan mücadele, umutsuzca sabitlendiğini düşündüğümüz hatları hareket ettirir. Meydan okumanın bedeli çok güçlü, çok ağır ve son derece adaletsiz kalsa bile İranlılar ve Çinliler bunu amansız bir şekilde gösteriyorlar. Öfke nedenleri çok farklı olmasına rağmen her iki halkta sürekli ihlal edilen haklarını savunmak için vermiş oldukları mücadeleler her iki halkıda aynı noktada buluşturuyor. Acımasızlığın baştan çıkarıcılığını gitgide daha ileriye iten otoriter rejimler karşısında bu durum daha da fazla. O zaman her iki halkta kırılma noktasına kadar mücadeleye devam ediyorlar...

Hafta sonu ülkenin tamamen felç olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan mollalar sarıklarının altında kan ter içinde kaldılar. İran İnsan Hakları Örgütü (UST), İran güvenlik güçlerinin Sistan-Belucistan eyaletine (güneydoğu) bağlı Zahedan'da çıkan ayrı çatışmalarda en az 93 kişiyi daha öldürdüğünü bildirdi. Bu davada, şiddet, genç bir kıza bir polis memuru tarafından tecavüz edildiği iddiasını protesto etmek için yapılan gösteriler sırasında tetiklenmişti. İran'daki protesto hareketi, 22 yaşındaki İranlı bir Kürt olan Mahsa Amini'nin İslam dünyasında kadınlara yönelik katı kıyafet kurallarını ihlal ettiği iddiasıyla Tahran'da polis yardımcısı tarafından tutuklanmasından üç gün sonra hastanede hayatını kaybetmesiyle 16 Eylül 2022 günün ‘de başladı. Cumhuriyette, peçe takmak dahil yüzlerce tutuklamaya ve ölümcül baskıya rağmen, benzin fiyatındaki artışa karşı 2019'dan bu yana en büyük protesto hareketi zayıflamıyor. İnsan hakları örgütleri, Mahsa Amini'nin geldiği bölge olan Kürdistan eyaletinin (kuzeybatı) başkenti Sanandaj'da özellikle şiddetli baskılar konusunda uyarıda bulunuyorlar.

Norveç merkezli STK IHR'nin direktörü Mahmood Amiry-Moghaddam Çarşamba günü yaptığı açıklamada, "Uluslararası toplum, derhal yanıt vererek Kürdistan'da daha fazla cinayeti önlemelidir." Yetkili, yetkililer tarafından uygulanan internet erişim kısıtlamalarının, STK'nın baskının boyutuna ilişkin soruşturmasını engellediğini söyledi. STK'sına göre, protestoların başlangıcından bu yana Kürdistan'da 14 kişi öldürüldü, ancak bu değerlendirme, Sanandaj'da "büyük gösterilerin" yapıldığı son üç gündeki "kanlı baskının" kurbanlarını içermiyor. Çocukların da tutuklandığını doğrulayan UST'ye göre, ülkenin başka yerlerinde, özellikle Tahran eyaletinde 11 ve Mazandaran'da (kuzey) 28 kişi öldürüldü.

Amiry-Moghaddam, "Çocukların gösteri yapma hakkı var, Birleşmiş Milletler ‘in İranlı çocukların haklarını İslam Cumhuriyeti'ne baskı yaparak savunma yükümlülüğü var" dedi. UST, konuyu soruşturduğunu söyleyerek Pazar günü ülkenin kuzeyindeki bir hapishanede çıkan arbedede ölen altı mahkûmu geçiş ücretinden çıkardığını söyledi. Bir STK Çarşamba günü yaptığı açıklamada, İran'da yaklaşık bir ay önce Mahsa Amini'nin polis yardımcısı tarafından tutuklanmasının ardından öldürülmesinin yol açtığı protestolara yönelik baskılarda en az 108 kişinin öldürüldüğünü söyledi. Bu nedenle iki aydan fazla süredir kaldırımları yumruklayan göstericilere yönelik bir jest yapmak zorunda kalındı.

Mahsa Amini‘nin acımasızca hunharca öldürülmesiyle   ilgili skandalın ulaştığı ahlak polisi böylece günümüzde lağvedildi. Bu jestin sembolik anlamı nedeniyle vurgulanması gerektiği açıktır. Ancak bu, gücün kadınların hayatları üzerindeki hakimiyetini bir nebze olsun azaltmıyor. "Terbiye ve başörtüsü kültürünü yayma" şeklindeki katı kaideye uyulması yönündeki ihtiyati tedbirler hâlâ geçerliliğini koruyor. Zorunlu İslami peçenin yakında düşmesini kimse, onu dayatanlardan daha fazla beklemiyor. Halk, elbette zafer ilan etmek için çok erken olduğunu biliyor. Ama dizginsiz özgürlüğe yönelik meşru isteğini ilan etmek için kesinlikle çok geç değil.

Pekin tarafında da “sıfır covid”in

Pekin tarafında da son günlerde “sıfır covid”in boğucu kısıtlamalarından vazgeçmek gerekti . Burada yine, üç yıllık keyfi tedbirlerle boğulan sakinlerin kararlılığ, Xi Jinping'i ve mahkemeleri Uygurların isyanının nefesini söndürmeden ilmiği biraz gevşetmeye zorladı.  Bununla beraber orada da diktatörlüğün sonunun başlangıcını tasavvur etmeyelim. Çünkü İran'da olduğu gibi Çin'de de sokak baskısı saldırıları her zaman şiddetle bastırılıyor. Hiçbir şey karşılıksız verilmez ve vatandaşlar bunun bedelini sıklıkla kanlarıyla ödüyorlar. Ancak, artık bu kanla bedel ödemede onları korkutmuyor. En azından bu kez korku halkların lehine çoktan taraf değiştirmiştir.

Çinli yetkililerin sağlık kısıtlamalarına karşı ulusal öfke hareketini kontrol altına almak ve daha fazla özgürlük için başlattığı "baskı" çağrısına rağmen, Salı'dan Çarşamba'ya kadar gece boyunca protestocularla güvenlik güçlerinin karşı karşıya geldiği Çin'de gerilim devam ediyor. Ülke yetkilileri, 1989'da Tiananmen Meydanı'nda kanlı bir şekilde bastırılan demokrasi yanlısı hareketlerden bu yana en yaygın protesto hareketiyle karşı karşıya. Bu bağlamda, Avrupa Birliği Üye Devletlerini temsil eden kurum olan Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel'in Çarşamba günü Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Başbakan Li Keqiang ve Ulusal Başkanı ile görüşeceği Pekin'de olması bekleniyor. Halk Kongresi (NPC) Daimi Komitesi, Wu Bangguo Çin Komünist Partisi'nin kolluk kuvvetlerini denetleyen Siyasi ve Hukuki İşler Komisyonu Salı günü yaptığı açıklamada, "toplumsal düzeni bozmayı ve toplumsal istikrarı kararlılıkla korumayı amaçlayan suç eylemlerini yasalara uygun olarak kararlılıkla bastırmalı.

Protesto, Xi Jinping'in benzeri görülmemiş bir üçüncü dönem için ülke başkanı olarak yeniden atanmasından bir ay sonra, Kovid'e karşı yaklaşık üç yıl süren sert sağlık kısıtlamalarının ardından ve Çin siyasi sistemine yönelik halkın hayal kırıklığı zemininde gerçekleşti. Pekin, Şanghay ve aynı zamanda Wuhan, Guangzhou ve ülke genelindeki diğer şehirlerde hafta sonu patlak veren protestolar, Çin'in güçlü güvenlik sistemini hazırlıksız yakaladı ve o zamandan beri yeni toplanmaları önlemek için vidaları sıktı.

Ancak görgü tanıklarına ve sosyal ağlarda yayınlanan ve AFP tarafından doğrulanan videolara göre, Salı'dan Çarşamba'ya kadar Kanton'da (Güney) göstericiler ve polis arasında bir gecede yeni çatışmalar patlak verdi. Görüntüler, beyaz tam vücut kıyafetleri giymiş ve şeffaf isyan kalkanları ile donatılmış polisin, etraflarına cam nesneler fırlatılırken Haizhu semtindeki bir caddede sıralı sıralar halinde yürüdüğünü gösteriyor.

6 Aralık 2022, Lüksemburg