Bir protesto eylemi dikkat çekmek için ne kadar ileri gidebilir?
Bir protesto eylemi dikkat çekmek için ne kadar ileri gidebilir?
Bu soru, özellikle Almanya'daki komşularımız arasında son haftalarda aşırı derecede ısıtıldı ve duygusal olarak tartışıldı. Bu, diğer şeylerin yanı sıra, iki iklim aktivistinin bir Van Gogh tablosuna domates çorbası atmasından sonra, iklim koruma adına Almanya'daki ana trafik aksları engellendi - veya şantiyeler işgal edildi.
Kollektif özgürlükler demokratik toplumun oluşmasında ve düzeyinin yükselmesinde belirleyici bir rol oynamaktadır. Bir özgürlükler rejimi olan demokrasilerde sadece seçimle gelen yöneticilerin belirli yetkilerle donatılması ve bu yetkilere dayanarak ülkeyi yönetmeleri yeterli görülmemekte, yurttaşsan da ülkenin yönetiminde söz sahibi olması gerekli görülmektedir. Ancak ülke yaşamına bireysel ölçekte katılma mümkün olmamakta, nadiren mümkün olsa bile etkisi uzun süre devam etmemektedir. Demokratik yaşama etkili biçimde katılma ve toplumu yönlendirme, kendisi de kolektif özgürlükler içinde yer alan siyasi parti olarak örgütlenme özgürlüğü yanında dernek, sendika, vakıf kurmak gibi kollektif nitelikli özgürlüklerin varlığını ve korunmasını da gerekli kılmaktadır. Kısacası demokratik toplumlarda, iktidarın karşısında muhalefet kadar etkili olan kamuoyunun oluşmasında kollektif özgürlüklerin belirleyici etkileri olduğunu söylemek mümkündür.
Almanlar sivil itaatsizlikten ya da İngilizce ‘de sivil itaatsizlikten bahsediyor. İklim krizi günlük hayatımızda giderek artan bir yoğunlukla kendini gösterirken ve tırmanırken, küresel ısınmayı yavaşlatmaya yönelik siyasi tedbirler hala yapılması gerekenlerin çok gerisinde kalıyor. Sadece bu ülkede değil, tüm dünyada. Yeşiller bu hükümetin bir parçası ama aynı zamanda acı gerçekle de karşı karşıyalar: Rus gazı olmadan nasıl yeniden ısınabiliriz? Elektrik giderek daha pahalı hale gelirken elektrikli araba kullanmak mı? Ya da giderek daha fazla tüketen bir toplumda herkese yetecek kadar yeşil enerjinin nereden geleceğini bilmiyorsak nükleer enerjiden çıkmak mı? gerekiyor sorusu akla geliyor.
Sonuç: genç nesil arasında umutsuzluk ve hatta bozgunculuk doğuyor. Ve bu da gösteriyor ki - varoluşsal sorulardan daha fazlası. Neye izin verildiği konusundaki bu anlaşmazlık aynı zamanda nesiller arası bir çatışmadır. Fridays for Future ve Greta Thunberg ilerleme kaydetmedi ve şimdi birçok genç Extinction Rebellion, Ende Gelände veya Letzte Generation gibi gruplarla daha radikal yollara başvuruyorlar.
Bu eylemler gerçekten çok radikal mi, yoksa uygun mu?
Sözde " daha yüksek bir amaç " için, yani her şeyden önce gelen iyi bir amaç adına yasayı çiğnemek ne zaman meşru ve kabul edilebilirdir?
Ben bir filozof ya da büyük bir düşünür değilim ve bu nedenle, o zamanki Alman gazeteci Bernd Ulrich gibi, şimdi Jürgen Habermas'ın 80'lerden kalma bir makalesine geri dönmek istiyorum. Demokratik hukuk devleti”. O zamanlar bile varoluşsal sorularla, yani olası bir nükleer savaşla ilgiliydi. Habermas, deyim yerindeyse meşru olduğunda, dikkati çekmek için yasayı çiğnemek için üç ana kural ortaya koyuyor. Birincisi, eylemler şiddet içermemeli, ikincisi, eylemleriyle yasayı çiğneyen insanlar adalet sistemine karşı geldikleri için cezalarını çekmeli ve üçüncüsü, protestonun amacı için kimse "zorlanmamalı", taşınmalı.
Sembolizmle - örneğin, bir Van Gogh tablosuna domates çorbası atmak - kişi, toplumun hamster çarkında dönmeyi bıraktığını ve aslında dikkat ettiğini başarır. Cezanızla yüzleşirseniz, en azından hukukun üstünlüğüne saygı duyarsınız. Bu eylemlerin "suç", "iklim koruma terörizmi" veya tamamen saçmalık olduğunu söylemek benim gözümde doğru bir yol değil. Çünkü tam orada Habermas, kişinin nedene, yani daha yüksek iyi amaca bakmasını rica eder. Bu durumda, iklim değişikliğinin insanlık için bir felaket olduğu ve her geçen gün bir şeyleri değiştirmek için daha fazla zamanın geçtiği inkâr edilemez. Bu nedenle -radikal yollarla bile olsa- buna dikkat çekmek, Habermas'ın bahsettiği koşullarda benim gözümde tamamen meşrudur. Çeşitli eylemlerde bazen mantıklı olun, bu bir başka soru. Ama tartışılır ve insanlar sadece heyecanlanmak için tren-trenlerinden ve uyuşukluklarından çıkarılır. Ve en azından radikal iklim koruma aktivistlerinin inanması gereken şey bu.
Hukuk devleti, "İnsan haklarına saygı gösteren, bu hakları koruyucu adaletli bir hukuk düzeni kurup sürdürmekle kendisini yükümlü sayan, bütün etkinliklerinde hukuka ve anayasaya uyan, işlem ve eylemleri bağımsız yargının denetimine bağlı olan devlet demektir. Böyle bir düzenin kurulması yasama, yürütme ve yargı alanına giren tüm işlem ve eylemlerin hukuk kuralları içinde kalması, temel hak ve özgürlüklerin, anayasal güvenceye bağlanması ile olanaklıdır". Yürütme ve yasama işlemlerinin hukuka uygunluk denetimini yapacak yargı organının, yasama ve yürütme organları karşısında tam bağımsızlığa sahip olması, yargısal denetimden beklenen yararın gerçekleşmesi için zorunlu koşuldur.
Bu bağlamda bir Hukuk devletinde, tüm kamusal işlemlerin yargısal denetime bağlı olması da ağırlıklı bir yere sahiptir. Bizim ülkemizin Anayasasının ikinci maddesinde demokratik bir hukuk devleti olduğu kurala bağlanmış olan Türkiye Cumhuriyeti'nin anayasal sisteminde yargı, yasama ve yürütmenin üstün gücünü "hukuk" ile sınırlamak ve hukuka aykırılıkları önlemek işlevini üstlenmiştir. Bir anayasal düzende keyfi uygulamaların, hukuka aykırılıkların yer almayacağı ne kadar belirgin kılınırsa, toplumun güven duygusu o oranda artar.
Diğer yandan yasama ve yürütme, işlemlerinin hukuka uygunlukları yargı tarafından onaylandığı oranda güvenirlik kazanırlar. Yargı denetimi demokratik hukuk devletinin temel bir ögesidir ve etkili bir denetime olanak tanıyan hukuksal araçların kullanıma açık tutulması ile güvence altına alınmıştır. Bu araçlarda gerçekleştirilecek her türlü sınırlama yargı denetiminin özüne dokunur ve anayasal dengede bozulmaya neden olur. Bu nedenle, yargısal denetim olabildiğince sınırsız tutulmalı, yurttaşlar hukuka aykırı ve keyfi her türlü idari işleme karşı yargısal korunmaya alınmalıdır. Sadece, etkili bir yargı denetimi ile hukukun üstünlüğü geçerli kılınabilir. Anayasa Mahkemesi bağımsız ve tarafsız bir yargı denetimini, hukuk devleti ilkesinin öteki ögelerinin de güvencesi olarak kabul etmektedir.
12 Kasım 2022, Ankara
Teilen
Druckversion 